Logo
Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Ανδρική Ανδρογενετική Αλωπεκία

Η τριχόπτωση έχει πολλές αιτίες, αλλά στο 98% των περιπτώσεων τριχόπτωσης στους άνδρες προκαλείται από την ανδρική Ανδρογενετική Αλωπεκία (ΑΓΑ), την κοινή φαλάκρα. Για το υπόλοιπο 2%, η τριχόπτωση είναι παροδική ή σχετίζεται με κάποιο νόσημα, που αν θεραπευτεί, τα μαλλιά ξαναβγαίνουν.

Υπολογίζεται ότι 4 εκατομμύρια άνδρες στην Ελλάδα επηρεάζονται από την ΑΓΑ.

Συγκεκριμένα, 20% των ανδρών ηλικίας μέχρι 20 ετών έχουν εμφανή ΑΓΑ, 30% τν ανδρών μέχρι την ηλικία των 30 ετών έχουν εμφανή ΑΓΑ κ.ο.κ., δηλαδή η συχνότητα εμφάνισης της ΑΓΑ αυξάνεται όσο μεγαλώνει ο άνδρας και πράγματι, σχεδόν 100% των ανδρών θα εμφανίσουν ΑΓΑ αν ζήσουν πάνω από τα 80 έτη.

Τι είναι η Ανδρική Ανδρογενετική Αλωπεκία;

Ο όρος Ανδρογενετική Αλωπεκία (ΑΓΑ) συνοψίζει την σύνθετη αιτιολογία της κατάστασης αυτής, καθότι το «άνδρο-» αναφέρεται στην ορμονική και το «-γενετική» στην κληρονομική παράμετρο της αιτιολογίας της.

Το πρόθεμα «άνδρο-» αναφέρεται στα ανδρογόνα (Τεστοστερόνη, Διϋδροτεστοστερόνη) που είναι απαραίτητα να υπάρχουν για να εμφανιστεί η ΑΓΑ. Το πρόθεμα «-γενετική» αναφέρεται στα γονίδια που είναι και αυτά απαραίτητα για να εμφανιστεί η ΑΓΑ.

Η ΑΓΑ είναι μία κληρονομούμενη παθολογική κατάσταση και το «γονίδιο της ΑΓΑ» (στην πραγματικότητα δεν είναι ένα γονίδιο, αλλά πολλά, που δεν ξέρουμε ακόμα πόσα και ποια είναι!) μπορεί να κληρονομηθεί είτε από τη μεριά της μητέρας είτε του πατέρα. Είναι μύθος ότι η κληρονομικότητα μπορεί να προέρχεται μόνο από τη μεριά της μητέρας. Αυτό δεν είναι αλήθεια.

Το σημαντικό να καταλάβει κανείς είναι πως και τα δύο στοιχεία, ορμόνες και γονίδια πρέπει να συνυπάρξουν στην τριχόπτωση από ΑΓΑ.

Όσες ανδρικές ορμόνες και να πάρει κάποιος χωρίς γονίδια για ΑΓΑ (π.χ. κάποιοι αθλητές), δεν θα χάσει τα μαλλιά του, ενώ κάποιος με γονίδια για ΑΓΑ, θα χάνει μαλλιά ακόμα και με φυσιολογικά επίπεδα ανδρογόνων στο σώμα του. Άλλες παράμετροι που συχνά κατηγορούνται, όπως το σμήγμα των αδένων, μικρόβια, άγχος, διατροφή, κάπνισμα κτλ, έχουν ελάχιστη επίδραση και στην χειρότερη περίπτωση μπορεί να επισπεύσουν λίγο την ταχύτητα της εξέλιξης της ΑΓΑ.

Από τι προκαλείται η ΑΓΑ;

Ο ουρολόγος Dr. Hamilton πρώτος παρατήρησε ότι τα ανδρογόνα (Τεστοστερόνη, Διϋδροτεστοστερόνη) είναι αναγκαία για την εμφάνιση της ΑΓΑ. Το ποσό των ανδρογόνων δεν χρειάζεται να ξεπερνάει το φυσιολογικό για να εμφανιστεί ΑΓΑ. Αν τα ανδρογόνα υπάρχουν σε φυσιολογικό βαθμό και το «γονίδιο της ΑΓΑ» είναι παρόν, τότε είναι βέβαιο πως θα εμφανιστεί τριχόπτωση. 

Τα ανδρογόνα είναι απαραίτητοι µεσολαβητές για την ανάπτυξη τελικής τριχοφυΐας στο ανθρώπινο σώµα και στα δύο φύλα.

Η δράση τους, όµως, είναι παράδοξη.

Με την είσοδο στην εφηβεία, η δράση των ανδρογόνων είναι αυτή που προκαλεί τη µετατροπή της χνοώδους τριχοφυΐας (το ξανθό χνούδι δηλαδή) σε τελική τριχοφυΐα (μαύρες, χοντρές και μακρύτερες τρίχες) σε όλες τις περιοχές του σώµατος που εµφανίζεται τριχοφυΐα, δηλαδή µασχάλες, γεννητικά όργανα, πρόσωπο, άκρα και κορµό, µε πρώτα να ανταποκρίνονται τα τριχοθυλάκια της ηβικής περιοχής (γεννητικά όργανα) και τελευταία αυτά που βρίσκονται στα ανδρικά γένια. Τα τριχοθυλάκια σε αυτές τις περιοχές είναι ανδρογονο-εξαρτώµενα, διότι που απαιτούν ανδρογόνα για να αναπτυχθούν.

Η δράση όμως των ίδιων ανδρογόνων, όµως, φαίνεται να έχει τα αντίστροφα αποτελέσµατα σε κάποιες περιοχές του τριχωτού. Σε άτοµα µε κληρονοµική προδιάθεση (δηλαδή με «γονίδιο ΑΓΑ»), τα ίδια ανδρογόνα, µετατρέπουν σταδιακά τα τελικα τριχοθυλάκια του τριχωτού σε χνούδι. Τα τριχοθυλάκια σε αυτές τις περιοχές είναι ανδρογονο-ευαίσθητα, δηλαδή σταδιακά συρρικνώνονται με τη δράση των ανδρογόνων.

Τέλος, υπάρχουν και περιοχές του σώματος με τριχοθυλάκια που δεν επηρεάζονται ούτε αρνητικά ούτε θετικά από την ύπαρξη ανδρογόνων. Τέτοια είναι τα τριχοθυλάκια που βρίσκονται στο πίσω μέρος και στα πλάγια του τριχωτού (περιοχή μόνιμης τριχοφυΐας), τα φρύδια και τα βλέφαρα. Τα τριχοθυλάκια σε αυτές τις περιοχές είναι ανδρογονο-ανεξάρτητα. Αυτά τα τριχοθυλάκια, της περιοχής μόνιμης τριχοφυΐας είναι που μεταμοσχεύουμε στην Μεταμόσχευση Μαλλιών.

01

Σχήμα 1. Η παράδοξη δράση ανδρογόνων σε διαφορετικές περιοχές του σώματος. Τα τριχοθυλάκια στο πρόσωπο και στο σώμα είναι ανδρογονο-εξαρτώµενα, διότι απαιτούν ανδρογόνα για να αναπτυχθούν ενώ τα τριχοθυλάκια στις περιοχές του τριχωτού που εμφανίζουν ΑΓΑ είναι ανδρογονο-ευαίσθητα, δηλαδή σταδιακά συρρικνώνονται με τη δράση των ανδρογόνων.

Ποια ανδρογόνα προκαλούν ΑΓΑ;

Οι μασχαλιαίες τρίχες και το τρίχωμα του εφηβαίου στα γεννητικά όργανα εξαρτώνται από την Τεστοστερόνη για την ανάπτυξη τους. Η ανάπτυξη γενιών και η τριχόπτωση από ΑΓΑ εξαρτώνται από τη Διυδροτεστοστερόνη (DHT). Η Τεστοστερόνη μετατρέπεται σε DHT από το ένζυμο 5-α-αναγωγάση. Υπάρχουν υποδοχείς στα κύτταρα που «δένουν» το DHT με τον πυρήνα του κυττάρου των τριχοθυλακίων. Μετά τη σύνδεση με τον υποδοχέα, το DHT εισέρχεται στο κύτταρο και επιδρά στον πυρήνα του κυττάρου με αποτέλεσμα να μεταβάλλει την παραγωγή πρωτεΐνης από το DNA στον πυρήνα του κυττάρου. Τελικά, η ανάπτυξη των τριχοθυλακίων σταδιακά μειώνεται και τελικά σταματάει, με αποτέλεσμα το τριχοθυλάκιο να συρρικνώνεται και να παράγει χνούδι μόνο.

Είναι πράγματι τρομερά παράδοξο πως ή ίδια ορμόνη, η DHT, ενώ προκαλεί την μετατροπή του «χνουδιού» στο πρόσωπο του εφήβου σε μαύρα, πυκνά γένια, η ίδια ορμόνη, λίγο πιο …ψηλά, σε πολλούς άνδρες έχει την αντίθετη δράση: μετατρέπει τα πυκνά, μαύρα εφηβικά μαλλιά σταδιακά σε χνούδι!

Η παρατήρηση ότι συχνά άνδρες µε τριχωτό στήθος και άκρα είναι φαλακροί φαίνεται εν µέρει να ισχύει, αλλά δεν έχει αποδειχθεί συσχετισµός µεταξύ «αρρενωπότητας» και ΑΓΑ. Ένας άνδρας µπορεί να είναι πολύ τριχωτός στο σώµα και στο πρόσωπο χωρίς να είναι φαλακρός και αντίστροφα, ενώ ούτε η πυκνότητα των µαλλιών του και των τριχών του σώµατός του αποτελεί βιολογική απόδειξη της αρρενωπότητάς του, της libido ή της αναπαραγωγικής του ικανότητας.

Τι συμβαίνει στην ΑΓΑ;

Το χαρακτηριστικό της ΑΓΑ είναι η σταδιακή σμίκρυνση των τριχοθυλακίων και η διαταραχή των χαρακτηριστικών των τριχών. (Εικ. 1-3) Τα σμικρυμένα τριχοθυλάκια παράγουν λεπτότερες, άχρωμες τρίχες, ο ρυθμός ανάπτυξης της τρίχας μειώνεται δραματικά, οι τρίχες παραμένουν όλο και λιγότερο διάστημα στο τριχωτό, με αποτέλεσμα να αρχίζει να εμφανίζεται σταδιακά το δέρμα του κεφαλιού ανάμεσα από τα λεπτότερα και λιγότερα μαλλιά, οπότε και μιλάμε για την αραίωση

Ο κύκλος ζωής των τριχοθυλακίων επηρεάζεται με τους παρακάτω τρόπους στην ΑΓΑ:

  • Το ποσοστό των τριχών στη φάση της ανάπτυξης (αναγενής φάση) και η διάρκεια της φάσης ανάπτυξης μειώνονται, οδηγώντας σε ολοένα και κοντύτερες τρίχες.
  • Περισσότερες τρίχες βρίσκονται στο στάδιο της ανάπαυσης (τελογενής φάση), με αποτέλεσμα λιγότερες τρίχες να βρίσκονται στο τριχωτό ανά πάσα στιγμή.
  • Το σώμα της τρίχας στην ΑΓΑ σταδιακά μειώνεται σε διάμετρο, με αποτέλεσμα λεπτότερες τρίχες
  • H παραγωγή των χρωστικών μειώνεται, ώστε οι τρίχες καθώς λεπταίνουν αποκτούν πιο ανοιχτό χρώμα. Σε άνδρες με ΑΓΑ μπορεί τελικώς (αλλά όχι αναγκαστικά) όλες οι τρίχες στην επηρεαζόμενη περιοχή να εμπλακούν σε αυτή την διαδικασία και μπορεί με τον καιρό να καλυφθεί όλη η περιοχή με λεπτές χνοώδεις τρίχες, δηλαδή χνούδι. (Σχήμα 2)
  • Το πιο ανοιχτό χρώμα και τα λεπτότερα μαλλιά καθιστούν την περιοχή πιο αραιή, καταλήγει να φαίνεται το δέρμα του τριχωτού ανάμεσα από τα μαλλιά, οπότε και μιλάμε για την αραίωση. (Εικ. 2) Οι περιοχές αυτές μπορεί με τον καιρό να «χάσουν» όλα τα τριχοθυλάκια και να μιλάμε πλέον για τριχόπτωση ή «φαλάκρα». (Εικ. 3)

 02b

Σχήμα 2. Στην ΑΓΑ τα τριχοθυλάκια των ορμονο-ευαίσθητων περιοχών συνεχώς μικραίνουν σε μέγεθος, ζουν ολοένα και λιγότερο, οι τρίχες λεπταίνουν, χάνουν το χρώμα τους και τελικά μετατρέπονται σε ξανθό χνούδι.


04Εικ. 1. Στο φυσιολογικό τριχωτό, τα τριχοθυλάκια φυτρώνουν σε παρόμοια απόσταση το ένα από το άλλο και από κάθε τριχοθυλάκιο φυτρώνουν περισσότερες από 1 τρίχες, που έχουν παρόμοιο πάχος και χρώμα

 

 

05Εικ. 2. Στο τριχωτό με ΑΓΑ, αρχικά τα τριχοθυλάκια συνεχίζουν να φυτρώνουν σε παρόμοια απόσταση το ένα από το άλλο αλλά από κάθε τριχοθυλάκιο φυτρώνουν λιγότερες τρίχες και πολλές από τις τρίχες είναι λεπτότερες και έχουν χάσει το χρώμα τους. Αυτή είναι η εικόνα της Αραίωσης. (Thinning)

 


03Εικ. 3. Όσο η ΑΓΑ εξελίσσεται, κάποια τριχοθυλάκια σταματάνε να παράγουν τρίχες και δημιουργούνται κενα σημεία ενώ ολοένα και περισσότερες τρίχες γίνονται λεπτότερες και χάνουν το χρώμα τους. Αυτή είναι η εικόνα της Τριχόπτωσης. (Shedding)

 

 

Πώς εμφανίζεται η ΑΓΑ;

Στους άνδρες που εμφανίζουν ΑΓΑ, η τριχόπτωση μπορεί να ξεκινήσει οποιαδήποτε στιγμή μετά την εφηβεία, διότι τότε φυσιολογικά αυξάνονται τα επίπεδα των ανδρογόνων στο σώμα. Η πρώτη αλλαγή είναι η «υποχώρηση» των μαλλιών στις κροταφιαίες περιοχές.

Η ΑΓΑ ξεκινάει ως µια οµοιόµορφη, συµµετρική αραίωση κατά µήκος της πρόσθιας γραµµής (hairline) και υποχώρηση των κροτάφων, που ακολουθείται συχνά από αραίωση και στην κορυφή (vertex). Σταδιακά, εμφανίζεται αραίωση και στο πάνω μέρος του κεφαλιού.

Mε την πάροδο του χρόνου, η µετωπο-κροταφική και η περιοχή στο πάνω μέρος του κεφαλιού µπορεί να «ενωθούν» και να δώσουν την εικόνα της πλήρους ΑΓΑ (Στάδιο VII κατά Norwood-Hamilton), µε µόνο µια λωρίδα µαλλιών να παραµένει στα πλάγια και στο πίσω μέρος του κεφαλιού.

Σταματάει την πάροδο του χρόνου η ΑΓΑ;

Η εξέλιξη και η φυσική πορεία της ΑΓΑ είναι µια διαδικασία που διαρκεί δεκαετίες, µε ασταθείς περιόδους έξαρσης και ύφεσης. Έχει υπολογιστεί ότι η απώλεια των τριχοθυλακίων στην ΑΓΑ ακολουθεί ένα µέσο ρυθµό περίπου 5% ανά έτος. Εντούτοις, σηµαντικές διαφορές εµφανίζονται µεταξύ ατόµων, µε κάποιους να καταλήγουν στο στάδιο VII κατά Norwood-Hamilton, δηλαδή της πλήρους ΑΓΑ, εντός 5 ετών από την έναρξη της ΑΓΑ, σε άλλους να απαιτούνται περισσότερα από 25 χρόνια για να φτάσουν αυτό το στάδιο, ενώ περίπου το 90% των πασχόντων από ΑΓΑ δεν φτάνουν ποτέ στο στάδιο VII.

Γενικά όµως, µε την πάροδο των ετών, ένας άνδρας µε ΑΓΑ θα κατατάσσεται σε ολοένα και εξελισσόμενα στάδια ΑΓΑ σύµφωνα µε την κλίµακα Norwood-Hamilton, δηλαδή θα συνεχίσει να χάνει μαλλιά.

Ευτυχώς, μόλις 7-10% των ανδρών θα φτάσουν σε ΑΓΑ Σταδίου VII κατά Norwood-Hamilton ενώ όλοι οι υπόλοιποι θα «σταματήσουν» να χάνουν μαλλιά σε μικρότερα στάδια.

Πότε σταματάει να χάνει κανείς μαλλιά;

Σε γενικές γραμμές, όσοι αρχίζουν να χάνουν μαλλιά κατά τη 2η δεκαετία της ζωής τους είναι αυτοί που θα έχουν την πιο εκτεταμένη τριχόπτωση. Σε κάποιους άνδρες, το αρχικό πρότυπο ΑΓΑ μπορεί να επιβραδυνθεί μέχρι το τέλος της 3ης και τις αρχές της 4ης δεκαετίας.

Οι ιατροί Hamilton και Norwood έχουν ταξινομήσει τα στάδια της ΑΓΑ. Παρόλο που η πυκνότητα των μαλλιών τείνει να μειώνεται με την ηλικία, δεν υπάρχει τρόπος να προβλεφθεί το ποιο πρότυπο θα ακολουθήσει ένας νεαρός άνδρας με ΑΓΑ, ούτε σε ποιο στάδιο θα καταλήξει.

Όσον αφορά τη συχνότητα της ΑΓΑ, είναι από τις πιο συχνές παθογόνες καταστάσεις στον άνθρωπο. Ένας χρήσιµος µνηµονικός κανόνας είναι ότι περίπου το 20% των ανδρών της λευκής, Καυκάσιας φυλής, θα παρουσιάσουν εμφανή ΑΓΑ στην ηλικία των 20 ετών, το 30% στα 30 έτη, το 40% στα 40 έτη και σχεδόν το 90% στα 80 έτη ζωής, ότι δηλαδή ανά δεκαετία ζωής αυξάνεται κατά περίπου 10% η συχνότητα της εμφανούς ΑΓΑ.

Η κλίμακα Norwood-Hamilton για την ΑΓΑ

 06

Σχήμα 3. Η τυπική πορεία της ΑΓΑ είναι στατιστικά η πιο συχνή. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που δεν χάνονται μαλλιά από την κορυφή αλλά η τριχόπτωση προχωράει από μπρος προς τα πίσω

07

Σχήμα 4. Στο σχήμα αυτό φαίνονται όλες οι πιθανές πορείες της ΑΓΑ. Στην 1η περίπτωση, στην «τυπική πορεία», η τριχόπτωση ξεκινάει από τους κροτάφους και το hairline, αργότερα συμμετέχει και η κορυφή και σταδιακά οι άδειες δυο περιοχές μπορεί να ενωθούν. Στην 2η περίπτωση, η τριχόπτωση προχωράει από «μπρος προς τα πίσω», χωρίς συμμετοχή της κορυφής στα αρχικά στάδια. Στην 3η περίπτωση, που είναι αρκετά σπάνια η τριχόπτωση προχωράει από «πίσω προς τα μπρος», χωρίς συμμετοχή των κροτάφων και του hairline στα αρχικά στάδια. Στην 4η περίπτωση, η τριχόπτωση προχωράει από «μπρος προς τα πίσω και κυκλικά», αφήνοντας μια «τούφα» μαλλιά στην μπροστινή περιοχή ακόμα και στα τελικά στάδια.

  • Με τη ταξινόμηση Norwood-Hamilton, η ΑΓΑ κατατάσσεται σε 7 στάδια. Οι άνδρες μπορεί να εμφανίζουν σταδιακή αραίωση περνώντας από ένα στάδιο στο επόμενο, ή να αναπτύξουν οποιαδήποτε από αυτές απευθείας καθώς οι τρίχες αδυνατίζουν έως το σημείο πλήρους συρρίκνωσης ή «απώλειας».
  • Η ΑΓΑ ξεκινά στο στάδιο ΙΙ της κλίμακας Norwood. Όλα τα αγόρια πριν την εφηβεία έχουν τη νεανική κοίλη ή ευθεία μετωπιαία γραμμή τριχοφυΐας, πολύ χαμηλά στο μέτωπο, μόλις 4-5 εκ. από τα φρύδια.
  • Με την ενηλικίωση, όμως, το 98% των Καυκάσιων ηλικίας μεταξύ 18 και 29 ετών, τα πρώτα 3 εκατοστά ύψους της πρόσθιας γραμμής σταδιακά χάνονται και τα μαλλιά περνούν κάπου ανάμεσα στην στο Στάδιο ΙΙ ή ΙΙΙ. αποκτούν την ενήλικη κυρτή μετωπιαία γραμμή τριχοφυΐας, χωρίς να σημαίνει πως θα εμφανίζουν ΑΓΑ. (Στάδιο Ι)
  • Η πλειοψηφία των ανδρών ακολουθεί το Τυπικό Πρότυπο με την αραίωση να ξεκινά από την πρόσθια γραμμή και να εξελίσσεται σταδιακά (πρόσθια και οπίσθια) σε δύο περιοχές (Στάδιο IV και V). (Σχήμα 3, 4)
  • Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, ένας άνδρας μπορεί να εμφανίσει αραίωση μόνο πρόσθια και να μην χαθούν καθόλου μαλλιά από την κορυφή και η ΑΓΑ να επεκτείνεται από «μπρος-προς-τα πίσω». (Σχήμα 4-2)
  • Σε άλλες περιπτώσεις, ένας άνδρας μπορεί να εμφανίσει αραίωση πρώτα στην κορυφή και λιγότερο ή και καθόλου πρόσθια. Σε αυτή την περίπτωση, η ΑΓΑ να επεκτείνεται από «πίσω-προς-τα μπρος». (Σχήμα 4-3)
  • Τέλος, υπάρχει η περίπτωση να χάνει μαλλιά στο πάνω μέρος του κεφαλιού αλλά να διατηρεί μια περιοχή με μαλλιά μπροστά για πολλά χρόνια και ενώ έχει χάσει όλα σχεδόν τα μαλλιά του. (Σχήμα 4-4)
  • Σε όλα όμως τα μοτίβα ΑΓΑ, με τον καιρό, η πρόσθια και η οπίσθια αραίωση σταδιακά μεγεθύνονται και τελικά ενώνονται ώστε μια μεγάλη περιοχή να εμφανίσει αλωπεκία (Στάδιο VI και VII).

Ένα εύκολο τεστ για να βρείτε εάν η πρόσθια γραμμή των μαλλιών σας είναι το εξής: Ανασηκώστε ψηλά τα φρύδια σας και υπολογίστε την απόσταση ανάμεσα στην υψηλότερη ρυτίδα του μετώπου σας και τη γραμμή των μαλλιών σας:

  • Εάν τα μαλλιά αγγίζουν τη ρυτίδα, πρόκειται για τη νεανική γραμμή.
  • Εάν τα μαλλιά βρίσκονται 3,3 – 5,8 εκατοστά από τη ρυτίδα, πρόκειται για την ενήλικο γραμμή.
  • Εάν η απόσταση μαλλιών – ρυτίδας είναι μεγαλύτερη από 5.8 εκατοστά, έχετε πρόσθια αραίωση.

Περίληψη

Συνοπτικά, η Ανδρογενετική Αλωπεκία είναι μία κληρονομούμενη παθολογική κατάσταση που εκδηλώνεται όταν τα υπάρχουν ανδρογόνα ακόμα και σε φυσιολογικό βαθμό. Αυτό το «γονίδιο» μπορεί να κληρονομηθεί είτε από τη μεριά της μητέρας είτε του πατέρα. Η έναρξη, ο βαθμός και η σοβαρότητα της τριχόπτωσης δεν μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια. Η ΑΓΑ εξελίσσεται με την ηλικία και είναι σταδιακή και αδιάκοπη. Αν θέλετε να σταματήσετε την εξέλιξη της ΑΓΑ, θα πρέπει να συμβουλευτείτε έναν Δερματολόγο ή ένα ιατρό ειδικευμένο στην Μεταμόσχευση Μαλλιών.

Με τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις, με τα σύγχρονα θεραπευτικά και επεμβατικά μέσα, πραγματικά, τα μαλλιά σας μπορούν να σωθούν!

 

blank page | ηλεκτρονική και έντυπη επικοινωνία