Η στέρηση της τροφής, η έλλειψη ή ανεπάρκεια σε κάποια συγκεκριμένη διατροφική ομάδα, αλλά και η περίσσεια ενός διατροφικού συστατικού εις βάρος κάποιου άλλου, μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία της διατροφής και του ανθρώπινου σώματος γενικότερα. Αντίστοιχα, η ακεραιότητα του δέρματος, των τριχών του σώματος και του τριχωτού εξαρτάται και από την επαρκή και ισορροπημένη διατροφή.

Όμως, η διατροφή παίζει ελάχιστο ρόλο στην τριχόπτωση σε 999 στις 1000 περιπτώσεις τριχόπτωσης. Το πεδίο της Δερματολογίας που ασχολείται με την επίδραση της διατροφής στην τριχόπτωση είναι ίσως ένα από τα πλέον άγνωστα πεδία της συγκεκριμένης ειδικότητας.

Ο λόγος;

Είναι πολύ λίγα και σπάνια τα δεδομένα. Και αυτό είναι φυσικά καλό! Αρκεί κανείς να καταλάβει πως αν εξαιρεθούν τα περιστατικά πραγματικά σοβαρού υποσιτισμού, καθώς και οι βαριές διατροφικές διαταραχές (π.χ. νευρική ανορεξία), οι γνώσεις μας για την επίδραση της διατροφής στην υγεία των μαλλιών σε υγιή άτομα είναι σχεδόν ανύπαρκτες.

Γιατί; Γιατί μάλλον δεν υπάρχει συσχέτιση!

Αλλά ας δούμε πως ξεκίνησαν όλα...

Πως συνδέθηκε η τριχόπτωση με τη διατροφή γενικά;

Στα πειραματόζωα, οι «διατροφικοί παράγοντες» που επιδρούν στην απώλεια του τριχώματος έχουν καταγραφεί ήδη από το 1932 από τις μελέτες του Cunningham, ο οποίος απέδειξε τη σχέση έλλειψης Σιδήρου και τριχόπτωσης σε ποντικούς. Αργότερα, αποδείχθηκε πως και η έλλειψη Ριβοφλαβίνης προκαλεί απώλεια τριχών στα πειραματόζωα, ενώ μέχρι το 1958, ο Ryder παρουσίασε την επίδραση της περιεκτικότητας της τροφής σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπαρά οξέα, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες στο τρίχωμα στα διάφορα ζώα. Ο Ryder κατάφερε να μελετήσει αναλυτικά τις επιδράσεις αυτές αλλάζοντας σε κάθε πείραμα μόνο ένα στοιχείο (π.χ. στερούσε μια βιταμίνη) και έβλεπε αν αυτό επηρέαζε το τρίχωμα.

Καθότι όμως δεν έχουμε πειραματιστεί έτσι πάνω σε ...ανθρώπους (ευτυχώς!), η συσχέτιση της διατροφής και της επίδρασής της στο δέρμα και στα τριχοθυλάκια στον άνθρωπο πηγάζει σχεδόν αποκλειστικά από μελέτες στον πρωτεϊνικό υποσιτισμό.

Έχει λοιπόν παρατηρηθεί πως άτομα που υποσιτίζονται σοβαρά και δε λαμβάνουν αρκετή πρωτεΐνη στη διατροφή τους χάνουν μαλλιά. Και όταν λέμε πως «υποσιτίζονται», φανταστείτε συνθήκες «στρατοπέδου συγκέντρωσης» που τρέφονταν με ψωμί και νερό (μηδενική πρωτεΐνη) ή κάποιας διατροφικής διαταραχής (βαριά νευρική ανορεξία), όχι κάποιον που τρώει «χωρίς πρόγραμμα» ή είναι απλά πολύ αδύνατος!

Το δυσάρεστο είναι πως για εμπορικούς λόγους έχει επικρατήσει και η αντίστροφη πεποίθηση, που είναι τουλάχιστον ...αστεία: αν κάποιος έχει τριχόπτωση, τότε πρέπει να έχει έλλειψη σε κάποιο διατροφικό στοιχείο και να προκαλείται η τριχόπτωση! Άσχετα μάλιστα αν είναι υγιέστατος, εύρωστος και νέος, αν τρώει ικανοποιητικά ή ακόμα και αν είναι παχύσαρκος!

Μια εξωφρενική παρεξήγηση

Το γεγονός πως κάποια διατροφικά στοιχεία (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία κ.α.) συμμετέχουν στη φυσιολογία των τριχοθυλακίων δεν σημαίνει πως οι παθήσεις των τριχοθυλακίων αντίστοιχα σχετίζονται απαραίτητα με ελλείψεις σε κάποιο/α από τα στοιχεία αυτά.

Ο απλοϊκός και εντελώς εσφαλμένος συνειρμός πως κάθε «τριχόπτωση» σχετίζεται με έλλειψη κάποιου διατροφικού στοιχείου και η «αναπλήρωση» (μάλλον υπερπλήρωση) αυτού μέσω της διατροφής, θα έχει ...θετικά αποτελέσματα στα μαλλιά είναι κάτι που πιστεύουν σχεδόν όλοι. 

Και είναι εντελώς λάθος. Και όμως αυτό ακριβώς είναι που προωθείται ακόμα και από «επαγγελματίες υγείας» προκειμένου να προωθήσουν συμπληρώματα διατροφής.

Για να καταλάβει κανείς πόσο εξωφρενικός είναι ο ισχυρισμός αυτός, είναι αντίστοιχο του να προφασίζεται κανείς πως η πυξίδα είναι που κάνει το πλοίο να στρίβει και όχι πως όταν το πλοίο στρίβει η πυξίδα γυρνάει.

Ποια είναι η αλήθεια;

Για να ξεκαθαρίσουμε οριστικά σε αυτή την παράλογη προσέγγιση, που προφασίζονται όλοι όσοι θεωρούν πως κάθε περιστατικό τριχόπτωσης μπορεί να ωφεληθεί από τη λήψη κάποιου συμπληρώματος διατροφής, να γνωρίζετε ότι ισχύουν τα εξής:

• Η τριχόπτωση που οφείλεται σε κάποια διαταραχή λόγω ελλιπούς διατροφής αντιστοιχεί σε εξαιρετικά μικρό ποσοστό πληθυσμού με τριχόπτωση, μικρότερη του 0,1%! (1 στα 1000 άτομα!) 
• Στα άτομα με μια κοινή, συνηθισμένη διατροφή, όσο ανθυγιεινή και αν είναι, η τριχόπτωσή τους δεν σχετίζεται με κάποιο ιχνοστοιχείο, βιταμίνη ή κάποια «ουσία» που τους λείπει! Δεν λείπει τίποτα! Δεν έχει σημασία αν ακολουθεί κάποιος Μεσογειακή διατροφή ή αν τρώει κρέας κάθε μέρα. Εφόσον λαμβάνει αρκετή πρωτεΐνη, τα μαλλιά σας δεν θα υποφέρουν. Άσχετα αν το υπόλοιπο σώμα υποφέρει από τις συνέπειες της ανθυγιεινής διατροφής σας!
• Ότι, μα ότι και αν τρώτε, και όσο λίγο και αν τρώτε, αφού έχετε αρκετή δύναμη και αρκετή όραση για να διαβάζετε αυτό το κείμενο, αποκλείεται να χάνετε μαλλιά επειδή σας λείπει κάποιο «μαγικό» στοιχείο. Τόσο απλά! 
• Τριχόπτωση στον γενικό πληθυσμό από έλλειψη κάποιου ιχνοστοιχείου μπορεί να σχετισθεί μόνο με πολύ χαμηλό Σίδηρο. Με τίποτε άλλο. Πηγαίνετε στον Βιοπαθολόγο σας, κάντε μια εξέταση Σιδήρου-Φερριτίνης. Στόχος είναι η Φερριτίνη να βρίσκεται πάνω από 30 για τους άνδρες και πάνω από 70 για τις γυναίκες. Αν η Φερριτίνη δεν είναι εντός των παραπάνω ορίων, μιλήστε με τον Παθολόγο σας και θα σας βοηθήσει. Αν είναι εντός των ορίων, χάνετε μαλλιά από άλλη αιτία. Τόσο απλά. 
• Το 98% των ανδρών και το 70% των γυναικών που χάνουν μαλλιά, πάσχουν από Ανδρογενετική Αλωπεκία και θα συνεχίζουν να χάνουν μαλλιά, παρά το γεγονός ότι είναι υγιέστατοι, καλοθρεμμένοι και συχνά νεότατοι σε ηλικία. Το υπόλοιπο 2% των ανδρών και 30% των γυναικών πάσχει από νοσήματα που δεν έχουν καμία σχέση με τη διατροφή και πιθανόν να ξαναβγάλουν μαλλιά είτε από μόνοι/μόνες τους ή έπειτα από στοχευμένη αντιμετώπιση της προϋπάρχουσας νόσου. Και όχι από κάποια πολυβιταμίνη! Τόσο απλά.
• Κάποιοι φίλοι/γνωστοί/γείτονες και φυσικά οι διαφημιστές θα σας πούνε πως πήραν το τάδε σκεύασμα και τα μαλλιά ξαναβγήκαν. Ό,τι συμπλήρωμα διατροφής, πολυβιταμίνη, ιχνοστοιχείο ή μαντζούνι και να πάρετε, ακόμα και αν ξαναβγάλατε μαλλιά, δεν τα βγάλατε από τη δράση του. Θα βγαίνανε και από μόνα τους. Απλά, το ότι κάποιοι πουλάνε «ελπίδα σε μορφή χαπιού» δεν σημαίνει ότι η δουλεύει κιόλας.
• Οτιδήποτε σκεύασμα με βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, βότανα και «μαντζούνια» και αν αγοράσετε, από οπουδήποτε και όποιος και αν σας το πρότεινε, είναι από άχρηστο για τα μαλλιά σας έως επιζήμιο για την υγεία σας συνολικά! Και να δυσκολεύεστε να το πιστέψετε, εξηγήστε στον εαυτό σας πως γίνετε αν βγάλατε μαλλιά να τα κρατήσετε ακόμα και όταν το διακόψετε! Ή αναρωτηθείτε γιατί υπάρχουν τόσοι υγιέστατοι, καλοθρεμμένοι άνδρες κι γυναίκες (ακόμα και πρωταθλητές) με αραιά μαλλιά ή και «φαλάκρα». 

Μέχρι να απαντήστε όμως, κάντε μια εξέταση Σιδήρου και επισκεφτείτε έναν Δερματολόγο ή έναν ειδικό ιατρό στην Μεταμόσχευση Μαλλιών. Αυτός ξέρει πώς να σας βοηθήσει και να σας προστατέψει από τις ψευδείς υποσχέσεις εμπορικών προϊόντων και από άσκοπες «περιπλανήσεις» σε αναποτελεσματικές αγωγές.

Σε ποιους είναι χρήσιμα ή απαραίτητα τα συμπληρώματα διατροφής;

• Άτομα με πολύ αυξημένες ανάγκες: έφηβοι, εγκυμονούσες, θηλάζουσες, αθλητές σε εξαιρετικές συνθήκες άσκησης (μόνο πρωταθλητισμός), βαρέα πάσχοντες, εγκαυματίες, πολυτραυματίες κ.α.
• Άτομα με πολύ μειωμένη πρόσληψη: αλκοολικοί, ναρκομανείς, παραμελημένοι γέροντες, άτομα με νοητική υστέρηση, κατάκοιτοι ασθενείς, ασθενείς σε παρεντερική διατροφή, βαρύτατα ψυχιατρικοί ασθενείς, άτομα με διατροφικές διαταραχές (π.χ. νευρική ανορεξία), αυστηροί vegans και άτομα που λαμβάνουν κάποιες φαρμακευτικές ουσίες που αποτρέπουν την απορρόφηση
• Άτομα με πολύ μειωμένη απορρόφηση: άτομα με βαριές διαταραχές πέψης-απορρόφησης, ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριαστικές επεμβάσεις του γαστρεντερικού σωλήνα, άτομα που δεν εκτίθενται στον ήλιο (Vit D μόνον) κ.α.
• Άτομα με πολύ αυξημένες απώλειες: άτομα με χρόνιες φλεγμονώδεις νόσους του γαστρεντερικού, με βαριές νεφροπάθειες (Nεφρωσικό σύνδρομο), γυναίκες με μηνορραγία (>80ml/έμμηνο ρύση) κ.α.

Σε κανέναν άλλον. Τόσο απλά.