H Γυναικεία Τριχόπτωση είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται σε περισσότερες από το 50% των γυναικών άνω των 50 ετών και είναι συχνά συναισθηματικά «ισοπεδωτική» για τις πάσχουσες.

Υπάρχει μία πληθώρα πιθανών αίτιων για την γυναικεία τριχόπτωση. Οι αιτίες ποικίλλουν από την Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία (περίπου 70% των γυναικών με τριχόπτωση) μέχρι παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής, το άγχος, την ανεπαρκή διατροφή και κάποιες ασθένειες.Επιπλέον, στις αιτίες της γυναικείας τριχόπτωσης συμπεριλαμβάνεται η έλλειψη Σιδήρου (από την περίοδο ή από την εγκυμοσύνη), κάποιες διαταραχές του θυρεοειδή (όπως ο υποθυρεοειδισμός), η εμμηνόπαυση, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCO), η λήψη φαρμάκων και φυσικά η χημειοθεραπεία.

Σε όλες τις περιπτώσεις, το καλύτερο είναι να συμβουλευτείτε έναν Δερματολόγο ή έναν ιατρό που ειδικεύεται στην Μεταμόσχευση Μαλλιών για να εντοπιστούνοι αιτίες και να αποφασιστεί μια αποτελεσματική αγωγή για την τριχόπτωση.

Συχνότητα της Γυναικείας Ανδρογενετικής Αλωπεκίας (ΓΑΑ)

Η Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία είναι με διαφορά το συχνότερο αίτιο τριχόπτωσης στις γυναίκες. 70 στις 100 γυναίκες με τριχόπτωση πάσχουν από ΓΑΑ.

Η συχνότητα της Γυναικείας Ανδρογενετικής Αλωπεκίας αυξάνεται µε την ηλικία. Επιδηµιολογικές µελέτες δείχνουν ότι το 13% των προ-εµµηνοπαυσιακών γυναικών (19-49 ετών) πάσχουν από ΓΑΑ, ενώ το ποσοστό εκτοξεύεται στο 37% μετά την εμμηνόπαυση.

Εκτός από την συχνότητα και η σοβαρότητα της ΓΑΑ αυξάνεται µε την ηλικία.

Μηχανισμοί Γυναικείας Ανδρογενετικής Αλωπεκίας (ΓΑΑ)

Σε σύγκριση με τους άνδρες, ο μηχανισμός της Γυναικείας Ανδρογενετικής Αλωπεκίας (ΓΑΑ) δεν είναι τόσο κατανοητός, επειδή δεν συνδέεται άμεσα με την ορμόνη DHT όπως η ανδρική Ανδρογενετική Αλωπεκία, εκτός από τα περιστατικά γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, όπου και υπάρχει σύνδεση με την ορμόνη DHT.

Το ένζυμο αρωματάση φαίνεται να έχει ένα σημαντικό ρόλο στην πρόκληση της ΓΑΑ και μπορεί εν μέρει να εξηγήσει τις διαφορές από τους άνδρες, όσον αφορά την εμφάνιση των μαλλιών στις γυναίκες που πάσχουν από ΓΑΑ.

Επίσης η φυσιολογική μείωση των οιστρογόνων στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση ελαττώνει την φυσική προστασία που προσφέρουν τα οιστρογόνα στα τριχοθυλάκια και προκαλεί αραίωση σε πολλές γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.

Ωστόσο, σε σύγκριση µε την ΑΓΑ στους άνδρες υπάρχουν 3σηµαντικές διαφορές της ΓΑΑ:

1. Ο βαθµός σµίκρυνσης των τριχοθυλακίων στις γυναίκες δεν είναι ούτε ενιαίος, ούτε γενικευµένος, όπως τυπικά παρατηρείται στους άνδρες που έχουν αρχικά ολοένα και πιο αραιές και τελικα «φαλακρές» περιοχές (ανδρογονο-ευαίσθητες περιοχές). Αντίθετα, οι γυναίκες εμφανίζουν διάχυτη αραίωση σε ολόκληρο το τριχωτό και σχεδόν ποτέ «φαλάκρα» σε κάποια περιοχή.

2. Ενώ στους άνδρες η ΑΓΑ οδηγεί σε σμίκρυνση όλων των τριχοθυλακίων στις ανδρογονο-ευαίσθητες περιοχές, στις γυναίκες µε ΓΑΑ κάποια από τα τριχοθυλάκια σµικρύνονται, ενώ άλλα παραµένουν φυσιολογικά, παρουσιάζοντας ένα φαινόµενο «µωσαϊκού» στα τριχοθυλάκια γυναικών µε ΓΑΑ. Η συνολική εικόνα είναι η αραίωση σε ολόκληρο σχεδόν το κεφάλι αλλά χωρίς άδεια σημεία.

3. Στις γυναίκες µε ΓΑΑ είναι εµφανής κάποια µείωση της διαµέτρου των τριχών (thinning), ιδιαίτερα στις ανδρογονο-ευαίσθητες περιοχές του τριχωτού, αλλά σπάνια παρουσιάζουν την ολοκληρωτική και εκτεταµένη τριχόπτωση (shedding) που παρατηρείται στους άνδρες.

Τα πρότυπα της Γυναικείας Ανδρογενετικής Αλωπεκίας

Η τριχόπτωση που οφείλεται στην Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία είναι λιγότερο εύκολο να διαγνωστεί από ότι η ανδρική Ανδρογενετική Αλωπεκία. 

Αυτό συμβαίνει διότι η τριχόπτωση που οφείλεται σε άλλες αιτίες πέραν από την Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία είναι αρκετά συχνή και μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με την εικόνα που εμφανίζεται στην Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία. Συνεπώς, είναι δύσκολο από την εμφάνιση του τριχωτού και μόνο να βγει διάγνωση, κάτι το οποίο εύκολα μπορεί να γίνει με τους άνδρες.

Η τριχόπτωση σε μία γυναίκα, ακόμα και αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό Γυναικείας Ανδρογενετικής Αλωπεκίας σε συγγενείς 1ου βαθμού, δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται αμέσως ότι ευθύνεται στην Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία χωρίς να προηγηθεί λεπτομερής κλινική εξέταση και κάποιες επιπλέον εργαστηριακές εξετάσεις.

Η εξέταση και διάγνωση από έναν ιατρό εξειδικευμένο στην τριχόπτωση και στη Μεταμόσχευση Μαλλιών είναι αναγκαία πριν παρθεί οποιαδήποτε απόφαση για αντιμετώπιση της τριχόπτωσης, πόσο μάλλον για Μεταμόσχευση Μαλλιών.

Λόγω του ότι η Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία εμφανίζεται με διαφορετικό τρόπο στις γυναίκες απ' ότι η ανδρική Ανδρογενετική Αλωπεκία, απαιτείται μια διαφορετική κλίμακα ταξινόμησης.

Υπάρχουν τρία γενικά πρότυπα της γυναικείας τριχόπτωσης

Το πρότυπο της Γυναικείας Ανδρογενετικής Αλωπεκίας έχει αρχικά κατηγοριοποιηθεί από τον Ludwig χρησιμοποιώντας μία διαφορετική κατηγοριοποίηση από αυτή της ανδρικής Ανδρογενετική Αλωπεκίας, με βαθμίδες από το Ι μέχρι το ΙΙΙ και βαρύτητα 1-3. 

Η κατηγοριοποίηση Ludwig δίνει έμφαση στο διάχυτο χαρακτήρα που συνηθίζεται στα πρότυπα της γυναικείας τριχόπτωσης. 

Σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του Ludwig (Σχήμα 1):

1. Διατηρείται µια χαρακτηριστική φυσιολογική «λωρίδα» µαλλιών κατά µήκος του hairline.

2. Δεν υπάρχουν σχεδόν ποτέ περιοχές µε πλήρη απώλεια µαλλιών.

3. Στην κορυφή υπάρχει σαφής και εκτενέστερη αραίωση από τις υπόλοιπες περιοχές.

Σχήμα 1. Κατηγοριοποίηση του Ludwig

Η διάγνωση της ΓΑΑ είναι όμως δυσκολότερη από ότι με την ανδρική ΑΓΑ εξαιτίας των προτύπων τριχόπτωσης που είναι λιγότερο χαρακτηριστικά σε σχέση µε τους άνδρες. Τα πιο συνηθισμένα πρότυπα ΓΑΑ παρουσιάζονται παρακάτω:

1. Το πρότυπο «Χριστουγεννιάτικου δέντρου» διάχυτης τριχόπτωσης, με τη «βάση» του «δέντρου» εκεί που αρχίζουν τα μαλλιά στο μέτωπο (εμπρόσθια γραμμή, hairline) και την «κορυφή» του στην κορυφή του τριχωτού, περιγράφηκε πρώτη φορά τη δεκαετία του 1990 από την Dr. Olsen. Έκτοτε, το πρότυπο «Χριστουγεννιάτικου δέντρου» έχει οριστεί ως το πιθανώς συχνότεροπρότυπο της τριχόπτωσης από ΓΑΑ. (Σχήμα 2)

   

   Σχήμα 2. Κατηγοριοποίηση της Olsen (Χριστουγεννιάτικου δέντρου)
   
   

2. Η διάχυτη ΓΑΑ αποτυπώνεται καλύτερα με την κατηγοριοποίηση του Ludwig. Η διάχυτη αραίωση σε αυτές τις περιπτώσεις εμφανίζεται σε ολόκληρο το τριχωτό συμπεριλαμβανομένων των πλαγίων και του οπισθίου τμήματος που δεν περιορίζεται σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή.Ο Τύπος LudwigΙ σχετίζεται με μία ελαφρά διεύρυνση της χωρίστρας. Ασθενείς που εμφανίζουν τον Τύπο LudwigΙΙ έχουν αυξημένη διεύρυνση της χωρίστρας. Στο Τύπο LudwigΙΙΙ οι ασθενείς εμφανίζουν σημαντική διεύρυνση της χωρίστρας και έντονη αραίωση.Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι η μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών μετά από την εμμηνόπαυση βιώνουν σε κάποιο βαθμό μια διάχυτη αραίωση των μαλλιών. Το αν η τριχόπτωση μετά την εμμηνόπαυση οφείλεται στην Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία μπορεί να είναι δύσκολο να καθοριστεί, καθώς η τριχόπτωση συσχετίζεται επίσης με τη γήρανση.

3. Τριχόπτωση που μοιάζει, σε κάποιο βαθμό, με το ανδρικό πρότυπο Ανδρογενετικής Αλωπεκίας των Norwood-Hamilton. Τo 10% περίπου των γυναικών έχουν αυτόν τον τύπο αραίωσης. Το πρότυπο ΓυναικείαςΑνδρογενετικής Αλωπεκία σπάνια φτάνει σε έκταση μέχρι τα στάδιαNorwood-Hamilton6 και 7. (Σχήμα 3) Ήπιου τύπου αραίωση Norwood-Hamilton2, δηλαδή υποχώρηση της εμπρόσθιας γραμμής (hairline), εντοπίζεται σε πολλές γυναίκες μετά την ενηλικίωση χωρίς περαιτέρω τριχόπτωση, αλλά η υποχώρηση αυτή είναι λιγότερο εμφανής στις γυναίκες από ότι στους άνδρες και μπορεί να περάσει απαρατήρητη, εκτός εάν η τριχόπτωση προχωρήσει σε κάποιο από τα παραπάνω διακριτά πρότυπα.

Σχήμα 3. Κατηγοριοποίηση του Sincler, που μοιάζει με ανδρική ΑΓΑ

Κοινά στοιχεία σε όλα τα πρότυπα ΓΑΑ

• Οι γυναίκες σχεδόν πάντοτε διατηρούν το hairline, ακόµα και σε περιπτώσεις εκτενούς ΓΑΑ. Στις σπάνιες περιπτώσεις που θα εµφανιστεί απώλεια του hairline σε γυναίκα µε ΓΑΑ, αυτό συχνότερα συνοδεύεται από ακµή, δασυτριχισµό, διαταραχές εµµήνου ρήσης και απαιτεί περαιτέρω εργαστηριακό έλεγχο.
• Μερικές γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν αραίωση και απώλεια μαλλιών στους κροτάφους, αντίστοιχη µε το ανδρικό Στάδιο Hamilton ΙΙ-ΙΙΙ. Η κροταφική αραίωση είναι συνήθως ήπια, ξεκινά µετά την εφηβεία και η πορεία της µπορεί να είναι ανεξάρτητη από την αραίωση στις υπόλοιπες περιοχές. Συχνότερα μάλιστα, δεν προχωράει σε περαιτέρω αραίωση σε άλλες περιοχές.
• Οι γυναίκες µε ΓΑΑ δεν αναπτύσσουν πλήρη φαλάκρα σε περιοχές του τριχωτού, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Πρέπει να υπάρξει διαβεβαίωση προς τις γυναίκες µε ΓΑΑ ότι η απώλεια µαλλιών δεν θα καταλήξει ποτέ σε ολική αλωπεκία, ωστόσο, χωρίς φαρµακευτική αγωγή, η διάµετρος των τριχών θα γίνεται σταδιακά µικρότερη, οι τρίχες θα γίνονται λεπτότερες, µικρότερες και πιο αποχρωµατισµένες, µε αποτέλεσµα το δέρµα του τριχωτού να µην καλύπτεται πλέον επαρκώς από τρίχες και να φαίνεται ανάμεσα από τις τρίχες (αραίωση). (Σχήμα 4)
  
  
  Σχήμα 4. Ανεξάρτητα από την κατηγοριοποίηση και την έκταση της ΓΑΑ, όλες σχεδόν οι γυναίκες με ΓΑΑ θα διατηρήσουν το hairline και δεν θα εμφανίσουν πλήρως φαλακρές περιοχές.
• Συνήθως υπάρχουν στοιχεία γενικευµένης µείωσης της πυκνότητας των µαλλιών σε ολόκληρο το τριχωτό, ακόµα και στην οπίσθια περιοχή, της μόνιμης περιοχής τριχοφυΐας. Ως αποτέλεσµα, πολλές γυναίκες δεν είναι κατάλληλες υποψήφιες για Μεταµόσχευση Μαλλιών λόγω του µικρού συνολικού αριθµού τριχών στην δότρια περιοχή.

Κληρονομικότητα και τριχόπτωση στις γυναίκες

Στις γυναίκες, υπάρχει μια διακριτή σχέση στην εμφάνιση ΓΑΑ και στην ΓΑΑ που μπορεί να εμφανίζουν η μητέρα, οι αδερφές, οι θείες και οι γιαγιάδες. Κατά τη λήψη του ιστορικού από τις γυναίκες με αραίωση, πολύ περισσότερες από τις μισές έχουν γυναίκα συγγενή 1ου ή 2ου βαθμού με παρόμοιο πρόβλημα.Σε ορισμένες γυναίκες, η Γυναικεία Ανδρογενετική Αλωπεκία συσχετίζεται με αύξηση των ανδρικών ορμονών του φύλου (Τεστοστερόνη και DHT), αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εργαστηριακές εξετάσεις θα δείξουν φυσιολογικά ορμονικά επίπεδα και στις ανδρικές και στις γυναικείες ορμόνες.

Περίληψη

Είναι οµόφωνα αποδεκτό πλέον πως η ανδρογονο-εξαρτώµενη φύση της Γυναικείας Ανδρογενετικής Αλωπεκίας δεν έχει ακόµη επιβεβαιωθεί µε σαφήνεια. Η ΓΑΑ πρέπει να διαφοροδιαγνώσκεται από τα άλλα αίτια τριχόπτωσης στις γυναίκες διότι µοιάζουν μεταξύ τους και συχνά συνυπάρχουν. Είναι συνετό να ζητούνται εξετάσεις που να αποκλείουν τα υψηλά ανδρογόνα, αλλά κυρίως σε γυναίκες που εμφανίζουν περισσότερα από ένα σημεία υψηλών επιπέδων ανδρογόνων, όπως δασυτριχισµό και ακµή σε συνδυασμό με την τριχόπτωση.

Καθότι όμως πολλές φορές, τα κλινικά σημεία των υψηλών ανδρογόνων δεν εμφανίζονται όλα μαζί, είναι στην κρίση του ιατρού τι εξετάσεις θα ζητήσει.

Τέλος, η γυναίκα µε ΓΑΑ πρέπει να καθησυχάζεται πως δεν θα χάσει όλα της µαλλιά αλλά να γνωρίζει πως χωρίς την απαραίτητη ιατρο-φαρμακευτική αγωγή, η ΓΑΑ είναι µια εξελισσόµενη κατάσταση, µε εξαιρετικά µμεταβλητό ρυθµό εξέλιξης και για τον λόγο αυτόν πρέπει να αντιμετωπίζεται επιθετικά από τον Δερματολόγο ή τον εξειδικευμένο ιατρό στην Μεταμόσχευση Μαλλιών.